آشنایی با انواع سنسورها و عملگرهای خودرو به همراه عیب یابی

در این متن با نحوه ی کار سنسور ها و عملگر های موتور خودرو با سیستم انژکتور اشنا میشوید مثل سنسور MAP سنسور دور موتور، سنسور TPS سنسور CTS سنسور ATS سنسور اکسیژن، سنسور ضربه، استپر موتور، سنسور سرعت، سنسور MAF سنسور موقعیت میل سوپاپ

معرفی انواع سنسورهای خودرو بهمراه عیب یابی و کارکرد هر یک (همراه با تصاویر)

چنانچه شما هم علاقمند به آشنایی با انواع سنسورهای خودرو هستید پیشنهاد می کنیم این مطلب را تا انتها دنبال نمایید و با مهمترین سنسورهای خودرو ها آشنا شوید و همچنین نوع عملکرد آنها را یاد بگیرید.

معرفی مهمترین سنسورهای خودرو:
سنسور فشار داخل مانیفولد یا MAP
سنسور دور موتور یا RPM
سنسور دریچه گاز یا TPS
سنسور دمای آب یا خنک کننده موتور یا CTS
سنسور دمای هوای ورود یا ATS
سنسور اکسیژن
سنسور ضربه
استپر موتور
سنسور سرعت
سنسور جریان هوا یا MAF
سنسور موقعیت میل سوپاپ
سنسور ناک

۱- سنسور MAP :

قطعه ای به نام MAP سنسور وجود داره که یکی از قطعات کلیدی موتور های انژکتوره و مخفف Manifold Absolute Pressure sensor است. MAP سنسور بعضی از خودروها علاوه بر MAP، سنسور دما هم دارند و دمای هوای ورودی به موتور را می سنجد این سنسور نقش کلیدی و مهمی دارد.
همانطور که از نام آن پیداست، وظیفه این قطعه گزارش فشار منیفولد ورودی هوا به ECU هست و به این این صورت که وقتی گاز میدهیم یا گاز رو رها میکنیم، وقتی از شهری به شهر دیگه میرویم و… همه این ها باعث تغییرات فشار میشوند که به وسیله این سنسور و مدیریت ECU، همیشه بهترین شرایط کاری برای موتور فراهم میشود.
ورودی هوای موتور، منیفولد و تمام قطعات مربوطه از جمله این سنسور ها همیشه در معرض جریان هوای چرب به دلیل وجود لوله برگشت بخارات روغن در سر هواکش هستند و به این دلیل چرب میشوند.
این چربی به مرور میتواند روی قطعات داخلی سنسور ها بنشیند و مانع کارایی دقیق آنها شود، به همین دلیل باید سرویس شوند. شستشوی سنسور برای رفع کپ و مکث موتور و همچنین عدم شتاب مناسب مفید (در موارد خاص) و همچنین به افزایش عمر این قطعه هم کمک میکند.

۲- سنسور دور موتور یا TDC یا ESS یا RPM

این سنسور یکی از مهمترین قطعات سیستم انژکتوری می باشد در صورت خرابی خودرو استارت می خورد ولی روشن نمی شود.

وظایف سنسور دور موتور
تنظیم دور آرام
اعلام نقطه مرگ بالا در زمان قرار گیری در مقابل دو دندانه حذف شده فلایویل
تشخیص دور موتور
اعلام اوانس استاتیکی (جرقه)

محل قرارگیری سنسور:
محل قرار گیری سنسور دور موتور در روی پوسته کلاج مقابل فلایویل است که فاصله آن با فلایویل حدود ۱ تا ۲ میلیمتر است.
ECU با دریافت دامنه پالس های ارسال شده از سنسور،موقعیت میل لنگ و زمان جرقه زنی سیلندر یک را تشخیص داده و دستورات لازم را به عملگرها میدهد.

عیب یابی سنسور دور موتور:
در صورت خرابی آن تحت هیچ شرایطی خودرو روشن نمی شود و اگر روشن باشد خاموش می شود گاهی مواقع به دلیل گرفتن براده و روغن و گریس اطراف موتورباعث اختلال در ارسال سیگنال به (ECU) می شود که اگر آن را تمیز کنید می توان دوباره خودرو را در صورت سالم بودن سنسور روشن کرد ولی کد خطا در حافظه (ECU) می ماند در صورتی که عقربه دور شمار خودرو شلاق بزند و یا دچار حالت (CUT OFF) در دور های بالا شود سنسور را باید چک شود.
(CUT OFF) به حالتی از موتور می گویند که در خودرو های انژکتوری و در افزایش دور موتور بیش از اندازه و یا در مواقعی که یهو یا آنی پا را از روی پدال گاز برداریم باعث قطع موقت سوخت می شود که باعث عدم خرابی موتور و کاهش مصرف سوخت و کاهش سریع دور موتور می گردد که این قطع جریان در مدت زمان خیلی کم صورت می گیرد.
نکته: در خودروهای کاربراتوری از یک قطعه که دارای دو عدد سیم بود که یکی از سیم ها به IGN سوییچ و دیگری به پایه منفی کویل متصل میشد استفاده میشد.

عیوب ناشی از سنسور دور موتور
بالا و پایین رفتن دور موتور در اثر کثیفی قسمت رسانا
روشن نشدن خودرو در صورت تغییر فاصله نوک سنسور با فلایویل یا شل شدن پیچ ان
تغییر دور ارام یا کات اف (Cut Off) مثلا از ۵۵۰۰ به ۴۸۰۰
روشن نشدن خودرو در نوع ساژم
بدکار کردن موتور در دور ارام
کپ کردن بی موقع مثلا در دور ۳۵۰۰ و شلاق خوردن خودرو

۳- سنسور اکسیژن:

وظایف سنسور اکسیژن:
سنسور اکسیژن مقدار اکسیژن در گازهای خروجی را سنجیده و آنرا تبدیل به ولتاژ و اطلاعات را به (ECU) میدهد این سنسور اولا نسبت سوخت و هوا را سنجیده و نسبت را تصحیح می کند و ثانیا تعدیل غنی و رقیق بودن سوخت و هوا را انجام می دهد.

جایگاه سنسور اکسیژن:
در روی اگزوز در قبل از کاتالیست و در بعضی خودروها که دو سنسور اکسیژن دارند یکی در قبل از کاتالیست وبعد از آن قرار دارد.

ساختار سنسور اکسیژن:
از بدنه سرامیکی (چینی) و الکترودهایی از جنس پلاتینیوم و غلاف آن از جنس دی اکسید زیر کونیم و دارای یک المنت گرم شونده می باشد که دمای سنسور را تا ۳۰۰ الی ۸۰۰ درجه سانتی گراد می رساند.

شرح کار سنسور اکسیژن:
این سنسور حساس به تغییرات مقدار اکسیژن دارد و نوک سنسور داخل لوله اگزوز است که با مقدار اکسیژن موجود در اگزوز ایجاد واکنش کرده و تولید سیگنال و آن را به (ECU) ارسال تا مقدار سوخت و هوا را تصحیح کند بصورتی که اگر میزان اکسیژن در اگزوز کم باشد سوخت غنی است و با ارسال سیگنال با ولتاژ کم سوخت را کم می کند و اگر میزان اکسیژن در اگزوز زیاد باشد سوخت رقیق است و با ارسال سیگنال با ولتاژ زیاد سوخت را زیاد می کند.

عیب یابی سنسور اکسیژن:
خرابی سنسور مصرف سوخت را بالا می برد. گرمکن سنسور اکسیژن در دمای ۲۴ درجه سانتی گراد حدود ۴ اهم است (دو سیم سفید رنگ)
از پایه های ۳و۴ دو سیم اتصال و سوکت را جا بزنید دو سیم را به ولت متر متصل کرده و مقدار ولتاژ بین ۰ تا ۹/۰ ولت باید متغییر باشد.
نکته! این که اگر المنت سوخته باشد خام سوزی و نسبت صحیح سوخت و هوا تنظیم نمی شود چون فعالیت دقیق سنسور در دمای ۳۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتی گراد است.
نکته مهم اینکه سنسور اکسیژن دارای مواد رادیو اکتیو بوده که در تشخیص گاز های موجود در اگزوز تاثیر بسزایی دارد که در هنگام تعمیرات باید دقت شود که از تماس نوک سنسور با بدن مخصوصا در زمانی که آن نو است جلوگیری کنید این اثر به مرور زمان در مدت تقریبا یک سال از بین و یا کاهش میابد.
خودرو هایی که دارای سنسور اکسیژن هستند نیاز به تنظیم موتور ندارند.
سوختن سنسور اکسیژن معمولا در زمستان اتفاق می افتد که بدلیل سردی هوا و یا ریختن آب بر روی آن موجب شکستن سرامیک سنسور شده که باعث اتصال برق سنسور و یا سیگنال بصورت خطا ارسال می شود.
برای تعویض سنسور اکسیژن ابتدا چند قطره روغن ترمز ریخته تا زنگ آن بدلیل حرارت توام باز شود بعد اقدام به آچار انداختن و باز کردن سنسور نمایید.

ایجاد حالت ساسات در حالت سرد بودن خودرو
تنظیم زمان پاشش و آوانس جرقه در موقع گرم شدن خودرو
در بعضی از مدل ها فن سیستم خنک کننده را فعال می کند
انتقال دمای آب به پشت آمپر آب
تامین سوخت بیشتر برای حالت ساسات خودرو سریع تر روشن شود
با بالا رفتن دمای موتور و گرم شدن خودرو دور موتور را کاهش تا به دور نرمال برسد
محل قرارگیری سنسور دمای آب معمولا در اکثر خودرو ها در روی محفظه ترموستات است.

عیب یابی سنسور دمای آب (WTC):
در صورت خرابی اگر سنسور دمای زیاد را گزارش کند خودرو در هوای سرد روشن نمی شود.
در صورت خرابی اگر سنسور دمای پایین را گزارش کند خودرو به راحتی روشن می شود ولی بعد از گرم شدن خودرو بد کار میکند چون گزارش دمای پایین باعث قرار گیری بیشتر در حالت ساسات بوده و در موقع گرم بودن خودرو باعث خام سوزی و مصرف بیشتر سوخت می شود و در نتیجه موتور بد کار می کند و دوده سیاه در اطراف شمع را می گیرد.

روش تست اهمی سنسور دمای آب (WTC):
سنسور را از خودرو خارج و اهم متر را به دوسر آن متصل و سنسور را در ظرف آب گرمی می گذاریم و با دماسنج دمای آب را مشخص کنیم.
سنسور را خارج و آن را در دست گرفته تا دمای آن با دمای بدن مان یکی شود در این صورت دمای ۴۰ درجه سانتی گراد ، مقاومت تقریبی ۱٫۱۵ کیلو اهم را نشان می دهد.
در حالت سرد بودن مقاومت در سنسور نسبت به حالت گرم بودن بیشتر است.
در هنگام چک کردن خودرو با دستگاه دیاگ اگر میزان دما را ۴۰- نشان داد سنسور خراب است.
نکته هایی در مورد سنسور دمای آب (WTC):
دمای آب موتور در حالت دور آرام خودرو های فن دار در حیطه دمای فشنگی فن است.
اگر در هوای سرد خودرو روشن نشد و فشنگی آب سالم بود به سراغ استپر موتور بروید.
سنسور کمکی سنسور دمای آب (WTC) سنسور دمای هوا (ATC) است.
سنسور دمای آب (WTC) در خودرو های کاربراتوری کار یک سوئیچ را انجام میدهد یعنی جریان را قطع یا وصل میکند ولی در خودرو های انژکتوری بصورت یک رئوستا یامقاومت متغییر نسبت به دما است .
در خودرو های پژو و سمند وقتی که حرارت بالای ۱۱۰ درجه برود لامپ استپ روشن میشود که نشان از دمای بالای موتور دارد.
در دمای بالای موتور موقعی که خودرو گرم است ECU بهتر می تواند میزان پاشش را کاهش دهد همچنان سوخت بهینه و احتراق را کاملتر می کند.

در خودرو های ۴۰۵ و پارس و سمند سه عدد سنسور آب (WTC) وجود دارد:
۱- رنگ قهوه ای برای کنترل یونیت فن که دارای دو سیم است.
۲- رنگ سبز برای ECU موتور که دارای دو سیم است.
۳- رنگ آبی برای پشت آمپر که دارای یک سیم است.
سنسور دمای آب پراید نوک مشکی و کانکتور سبز است.
در خودرو های RD و پیکان سنسور دمای آب به رنگ آبی است که دارای سه سیم است دو سیم اول برای ECU گزارش و سیم سوم برای پشت آمپر اطلاع رسانی می کند.

محل قرار گیری سنسور دریچه گاز:
در روی دریچه گازنصب که از یک طرف دریچه گاز به سیم و از طرف دیگر داخل سنسور وارد می شود.
این سنسور عنصری مقاومتی است که مقاومت آن وابسته به یک حرکت مکانیکی است.

وظایف سنسور دریچه گاز:
در حالت روشن ازطرف (ECU) ولتاژ ۵ ولت مثبت به پایه ۱ و ولتاژ منفی به پایه ۳ متصل میگردد که در حالت دور آرام ولتاژ ارسالی صفر است در نتیجه (ECU) تشخیص می دهد دریچه گاز کاملا بسته است و مدار دور آرام را فعال می کند و در زمان گاز دادن به خودرو ولتاژی از بین ۰ تا ۵ ولت با توجه به گاز دادن خودرو ارسال تا (ECU) حجم هوای ورودی را محاسبه نموده و میزان پاشش را تنظیم می کند و خروجی این سنسور به دو صورت سیگنال دور هرزگرد یا آرام(IPLE) و سیگنال دور قدرت موتور (PSW) به (ECU) ارسال می گردد.

روش های عیب یابی پتانسیومتر دریچه گاز:
در صورت خرابی باعث قطع سوخت پاش و نوسان در دور های بالا می شود که ممکن است بخاطر کثیفی یا آب خورده گی سنسور باشد.
در صورت خرابی و سرد بودن خودرو دور موتور تا حد نرمال و در موقع گرم شدن خودرو دور موتور تا حالت (CAT OFF) بالا می رود. دو روش کلی برای تست سالم بودن این حسگر وجود دارد که عبارتند از تست اهمی و تست ولتاژی.

تست اهمی پتانسیومتر:
دستگاه مولتی تستر را در وضعیت اهم متر قرار داده و دو سر پروپ را به دو پایه بیرونی وصل میکنیم باید مقاومتی حدود ۴ اهم را نمایش دهد حال با دست اهرم گاز را بچرخانید مقاومت قطعه باید تغییر کند در غیر این صورت سنسور خراب است.

تست ولتاژی:
دستگاه مولتی متر را در وضعیت ولت متر قرارداده (DCمستقیم) و خودرو را روشن می کنیم دو سوزن را یکی به پایه ۱ و دیگری به پایه ۳ متصل می کنیم دو سر ولت متر را به دو سوزن وصل می کنیم و به خودرو گاز می دهیم ولتاژ باید ۵ ولت باشد و تغییر نکند سپس سوزن و پروپ ها را به تغذیه ۵ ولت (پایه ۱ ) و دیگری را به ارسال سیگنال (پایه ۲ ) وصل باید جریان بین ۰ تا ۵ ولت با چرخاندن دریچه گاز تغییر نماید.

نکات مهم در مورد پتانسیومتر دریچه گاز:
در بعضی خودروها به این سنسور حسگر می گویند نه پتانسیومتر.
حسگر دریچه گاز در بعضی خودروها قابل تنظیم است در صورتی که دریچه آن از تنظیم خارج شده باشد که در قسمت پارامتر های دستگاه دیاگ زاویه دریچه گاز باید صفر باشد در غیر این صورت با ابزار مخصوص باید دریچه را تنظیم کرد.

چگونگی عملکردIAT:
سنسور IAT معمولا در منیفولد هوا یا دریچه گاز نصب می شود بنابراین نوک سنسور با هوای ورودی به منیفولد در تماس است. در موتورهایی که از سنسور) MAF سنجش حجم هوای ورودی) استفاده می کنند در سنسور) MAP سنجش فشار منیفولد) نیز یک سنسور دمای هوا جاسازی شده است. بعضی از موتورها ممکن است بیش از یک سنسور IAT داشته باشند . مثلا در موتورهای V6 و V8 که دو عدد منیفولد هوا دارند).
سنسور IAT یک نوع دستگاه ترمیستور (حرارت سنج) است به این معنا که مقاومت الکتریکی آن در واکنش با نوسانات دمایی تغییر می کند. از این نظر سنسور IAT مانند سنسور دمای آب عمل می کند. کامپیوتر موتور یک ولتاژ مرجع (معمولا ۵ ولت) به سنسور IAT میفرستد و سپس به سیگنال ولتاژی که از طرف این سنسور دریافت می کند توجه کرده و بر اساس آن دمای هوا را محاسبه می کند. این سیگنال ولتاژ برگشتی به ECU نسبت به تغییرات دمای هوا تغییر می کند. در خودروهای قبل از سال ۱۹۹۵ ممکن است سیگنال حاصل از سنسور دمای هوا برای فعال کردن انژکتور مخصوص استارت هوای سرد نیز استفاده شود.

عوامل خرابی سنسور IAT:
گاهی اوقات نفوذ احتراق ناقص به منیفولد هوا، کربن گرفتگی یا روغنی شدن منیفولد هوا می تواند باعث آغشته شدن نوک سنسور IAT شود که باعث می شود واکنش آن نسبت به تغییرات ناگهانی دما کند شود. حرارت و عمر زیاد از عوامل دیگری هستند که باعث تاخیر واکنش این سنسور یا حتی از کار افتادن کامل آن می شوند. اتصال الکتریکی ضعیف در سنسور نیز خود عامل دیگری در ایجاد مشکل برای سنسور IAT است. خورده شدن یا شل شدن سوکت سنسور یا آسیب دیدن سیمکشی از سنسور تا ECU در ولتاژ خروجی سنسور IAT تاثیر می گذارد.

علائم خرابی سنسور IAT:
اگر سنسور IAT اطلاعات را درست و دقیق نخواند ممکن است ECU اینطور فکر کند که دمای هوا گرمتر یا سردتر از آنچه واقعا هست باشد و بنابراین در محاسبات نسبت بنزین و هوا دچار اشتباه شود. نتیجه آن پیدایش سوخت غنی یا فقیر در موتور است که مشکلاتی از قبیل کارکرد بد موتور هنگام سرد بودن هوا و دور آیدل، لگد زدن یا کله کردن موتور هنگام شتابگیری در حالتی که موتور سرد باشد و ریپ زدن موتور هنگام گرم بودن آن. اختلال در عملکرد سیستم کنترل گازهای آلاینده نیز از دیگر تاثیرات منفی معیوب بودن سنسور IAT است.
تشخیص معیوب بودن سنسور IAT
روش سریع برای چک کردن وضعیت سنسور IAT استفاده از دستگاه دیاگ برای مقایسه کردن اعداد خروجی آن با اعداد خروجی سنسور دمای آب (هنگام گرم بودن موتور) است. دمایی که یک سنسور IAT سالم گزارش می کند معمولا چند درجه خنک تر از خروجی سنسور دمای آب است.
همچنین می توان مقاومت سنسور IAT را با استفاده از اهم متر تست کرد. کافیست سنسور را از جای خود در بیاورید و دو سر اهم متر را به پین های سنسور یا به سوکت آن متصل کنید تا مقاومت آن را بسنجید. توجه داشته باشید موقع سرد بودن سنسور باید این کار را انجام دهید. سپس با استفاده از سشوار هوای گرم را به نوک سنسور بفرستید (هرگز از مشعل پروپان استفاده نکنید) و مجددا مقاومت آن را چک کنید. توجه کنید که با بالا رفتن دما باید مقاومت سنسور تغییر کند. اگر با بالا رفتن دما تغییری در مقاومت سنسور ایجاد نشود به معیوب بودن سنسور بوده و باید آن را تعویض کنید. با بالا رفتن دما، اگر سنسور از نوع حرارت سنج منفی باشد باید به تدریج مقاومت آن کاهش یابد و اگر از نوع حرارت سنج مثبت باشد باید به تدریج مقاومت آن بالا رود. اگر ناگهان سنسور مقاومت را بی نهایت نشان دهد یا مقاومت ناچیز و صفر باشد یعنی سنسور خراب است.

محل قرار گیری سنسور ضربه (KNOCK):
در موتور های چهار سیلندر در صورتی که یک سنسور باشد بین سیلندر ۲ و ۳ قرار دارد و در صورتی که دو سنسور داشته باشد بین سیلندر های ۱و۲ وبین ۳ و۴ می باشد و در موتور های شش سیلندر (V) شکل یا خورجینی معمولا دو عدد است یکی آن طرف بلوکه سیلندر و یکی این طرف بلوکه برای بدست آوردن ارتعاشات هر دو طرف موتور.
کار سنسور این است که ضربات ناشی از خود سوزی (احتراق زود رس) را که کوبش ایجاد می کند به (ECU) گزارش و (ECU) با ریتارد کردن جرقه ضربات حاصله را از بین می برد.
برای بر طرف کردن خطا های سنسور ضربه پیچ سنسور را فقط حدودا ۲/۲ کیلو گرم متر باید محکم کرد چون شل بودن آن باعث لقی سنسور و ارسال سیگنال خطا به (ECU) و روشن ماندن چراغ عیب یاب می شود و سفت بودن بیش از اندازه آن باعث سری شدن دو قاب مرتعش می شود.

عیب یابی سنسور ضربه (KNOCK SENSOR):
در صورت خرابی این سنسور موتور با لرزش کار میکند و دمای آب نیز بالا می رود. بدلیل ساختار داخلی این قطعه تست اهمی ندارد.
در خودرو های جدید برای تفکیک ضربات حاصل از خود سوزی موتور و ضربات حاصل از لرزش خودرو در حین راننده گی سنسوری با همین کیفیت به نام سنسور شتاب روی بدنه خودرو نصب است.
تغییراتی که در هنگام رانندگی در جاده های ناهموار در دور موتور ایجاد می شود ممکن است به عنوان احتراق ناقص در سیلندر ها گزارش شوند تفاوت میان تغییرات دور موتور به دلیل ناهمواریهای جاده و احتراق ناقص توسط سنسور شتاب گزارش می شود و شتاب سنج در شرایط ناهموار جاده موقتا عملکرد سنسور ضربه را غیر فعال می کند.

۸- استپر موتور Idling Regulation Step Motor:
وظیفه اصلی این قطعه، روشن نگه داشتن خودرو در حالت دور آرام است. این قطعه وظیفه بسیار مهمتری نیز دارد. هنگامی که کولر را روشن میکنیم، کمپرسور بار خود را روی موتور وارد میکند. برای جبران آن، استپ موتور ژیگلور مربوطه را کمی به عقب تر می کشد. تا خود به خود گاز کمی زیاد شود. اگر سنسور ضربه نیز نصب شده بود استپ وظیفه گسترده تری داشت. در این حالت استپ موتور باید در هر لحظه سوزن ژیگلور مربوطه را طوری عقب و جلو می کرد تا ضربه حس شده توسط سنسور ضربه ، ناشی از احتراق ناقص سوخت، به گونه مناسبی جبران شده و یا بهبود یابد. استپ موتور کار ساسات را نیز انجام میدهد. در هنگامی که خودرو سرد است سوزن آن طوری تنظیم میشود که خودرو با اولین استارت روشن شود. کار دیگر استپ موتور، تنظیم هوای مورد مصرف سیلندرها در زمان رها کردن گاز است. در خودروهایی که فاقد این سیستم هستند با رها کردن گاز، تنظیم سوخت و هوا به علت بسته شدن دریچه گاز به هم میخورد و دیده میشود که به هنگام رها کردن گاز، خودرو به طور لحظه ای دود میکند. اما در این سیستم با وجود استپ موتور دیگر این مشکل وجود ندارد. محل قرارگیری استپ موتور ، روی هوزینگ هوای ورودی است.

خرابی استپر:
خاموش شدن ماشین به خصوص در زمان رها کردن ناگهانی پدال گاز.
کاهش دور موتور به مقدار قابل توجه در زمان گرفتن کولر ودور ارام خودرو.
گاز خوردن بی دلیل پس از روشن شدن موتور خودرو.
ثابت نبودن بی دلیل دور موتور در دور آرام و کاهش افازیش دور خودرو بدون دلیل.

وظایف سنسور سرعت:
۱- مشخص کردن سرعت وسیله نقلیه
۲- تثبیت کردن دور آرام موتور در هنگام حرکت خودرو
۳- بهینه کردن شتاب خودرو
۴- کاهش دادن نوسانات موتور

این سنسور از اثر هال بهره برده (Hall effect) و با دریافت ولتاژ ۱۲+ و گردش پینیون درگیر با دنده کیلومتر خودرو در هر متر ۵ ایمپالیس و در هر دور چرخش موتور ۸ ایمپالیس به ECU ارسال میکند و ECU با توجه به اطلاعات دریافتی موارد زیر را انجام میدهد:

۱- سرعت وسیله نقلیه را مشخص کرده و به نمایش دهنده ها ارسال میکند.
۲- دور آرام موتور را در هنگام تغییر وضعیت حرکت خودرو تثبیت کرده و نوسانات موتور را کاهش میدهد.
۳- شتاب خودرو را بهینه میکند.
۴- نسبت دنده چرخ دنده درگیر را مشخص میکند.

عیوب ناشی از خرابی این سنسور
موقع ترمز ناگهانی و یا روی دست انداز ها خودرو تمایل به خاموش شدن دارد.
در سربالایی ها و در هنگام دنده معکوس دادن خودرو ریپ میزند و کله میکند.
خودرو در دنده ۲ کله میکند.
عقربه کیلومتر شمار شلاق زده و از یک حد بالاتر نمیرود.
نکته: این عیب ها در صورت خوردگی دنده کیلومتر نیز پیش می آید.
نکته: در پیکان سنسور دارای سوراخی است که باید آنرا با چسب پوشاند تا آب وارد آن نشود.

۱۰- سنسور جریان هوا:
این سنسور میزان هوای ورودی را با اندازه گیری جریان بخشی از آن می سنجد. محل استقرار این سنسور در قسمت محفظه ورودی هوا است. تنها یک سیم داغ تشکیل دهنده این سنسور است. قطعه ECU در این بین وظیفه کنترل نمودن دمای این سیم را بر عهده دارد. با ورود جریان هوای زیاد این سیم داغ مذکور کمی خنک تر می شود ولی ای سی یو که قصد دارد تا دمای سیم داغ را ثابت نگاه دارد جریان الکتریکی بیشتری را وارد می کند تا سیم گرم بماند چراکه با عبور جریان الکتریکی سیم داغ تر می شود.
بنابراین هر چه جریان هوا بیشتر شود تلفات دما بیشتر می شود و برای جبران آن باید جریان بیشتری تزریق گردد بنابراین ECU میزان فلو یا جریان هوا را با توجه به جریان الکتریکی تزریقی می تواند اندازه گیری کند.

۱۱- سنسور موقعیت میل سوپاپ (cmp یا camshft position sensor)
سنسور موقعیت میل سوپاپ وظیفه دارد که موقعیت سیلندر ۱ را اندازه گیری کرده و به واحد کنترل الکترونیکی ارسال میکند.تا ترتیب پاشش سوخت مشخص شود.
وظایف سنسور میل سوپاپ:
تفکیک موقعیت سیلندر یک در نقطه مرگ بالا نسبت به موقعیت اعلام شده توسط سنسور دور موتور
کوئل و انژکتور ها را کنترل تا در مد ترتیبی عمل کنند
مقدار آوانس جرقه را برای جلوگیری از پدیده ضربه یا کوبش کنترل می کند
شناسایی سیلندر ها برای جرقه و پاشش در مرحله های مختلف
احتراق ناقص را مشخص می کند
محل قرار گیری سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور در قسمت انتهای میل سوپاپ و در مقابل یک زائده دایره ای شکل قراردارد ( که این زائده ۱۸۰ درجه برجسته و ۱۸۰ درجه تو رفته)
ساختار داخلی سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور شامل یک المنت سنسو رهال و یک قطعه نیمه هادی می باشد که جریان ار آن عبور می کند.
شرح کار سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور با اثر الکتریکی مغناطیسی هال کار می کند بدین ترتیب که جریان در داخل این سنسور توسط یک میدان مغناطیسی منحرف می شود و ولتاژ دو سر سنسور تغییر و باعث ایجاد پالس های مربعی شکل می گردد هر گاه بر آمده گی انتهای میل سوپاپ از جلوی این سنسور عبور کند به علت ولتاژ منفی سطح فاز میدان تغییر کرده و سیگنال ارسال شده به (ECU) صفر می شود در زمانی که بر آمده گی میل سوپاپ روبروی سنسور قرارندارد سیگنال ارسالی ۱۲ ولت مثبت می باشد.
عیب یابی سنسور موقعیت میل سوپاپ: در صورت خرابی این سنسور ، خودرو ریتارد کار می کند لازم به ذکر است که این سنسور در خودرو های با انژکتور ترتیبی استفاده می شود در صورت خرابی این سنسور پاشش سوخت از حالت ترتیبی به حالت پاشش سوخت نیمه ترتیبی تبدیل می شود و مصرف سوخت بالا می رود
این سنسور در خودرو های پارس ELX و سمند سریر و زانتیا و پژو ۲۰۶ تیپ ۵ و۶ و پراید مدل S2000 استفاده شده است.

۱۲-سنسور ناک ks یا knock sensor))
وظیفه دارد که میزان ناک یا کوبش در زمان احتراق ناقص اندازه گیری کند. و ecu اوانس جرقه را کاهش و به سمت ریتارد میبرد ضمن این کار غلظت سوخت افزایش یافته تا کوبش متوقف شود.

مطالب پرطرفدار

معرفی انواع سنسورهای خودرو بهمراه کارکرد هر یک

مقدمه
چنانچه شما هم علاقمند به آشنایی با انواع سنسورهای خودرو هستید پیشنهاد می کنیم این مطلب را تا انتها دنبال نمایید و با مهمترین سنسورهای خودرو ها آشنا شوید و همچنین نوع عملکرد آنها را یاد بگیرید.

معرفی مهمترین سنسورهای خودرو:

سنسور فشار داخل مانیفولد یا MAP
سنسور دور موتور یا RPM
سنسور دریچه گاز یا TPS
سنسور دمای آب یا خنک کننده موتور یا CTS
سنسور دمای هوای ورود یا ATS
سنسور اکسیژن
سنسور ضربه
استپر موتور
سنسور سرعت
سنسور جریان هوا یا MAF
سنسور موقعیت میل سوپاپ
سنسور ناک

۱- سنسور MAP :

۲- سنسور دور موتور یا TDC یا ESS یا RPM

این سنسور یکی از مهمترین قطعات سیستم انژکتوری می باشد در صورت خرابی خودرو استارت می خورد ولی روشن نمی شود.
وظایف سنسور دور موتور
تنظیم دور آرام
اعلام نقطه مرگ بالا در زمان قرار گیری در مقابل دو دندانه حذف شده فلایویل
تشخیص دور موتور
اعلام اوانس استاتیکی (جرقه)
محل قرارگیری سنسور:
محل قرار گیری سنسور دور موتور در روی پوسته کلاج مقابل فلایویل است که فاصله آن با فلایویل حدود ۱ تا ۲ میلیمتر است.
ECU با دریافت دامنه پالس های ارسال شده از سنسور،موقعیت میل لنگ و زمان جرقه زنی سیلندر یک را تشخیص داده و دستورات لازم را به عملگرها میدهد.
عیب یابی سنسور دور موتور:
در صورت خرابی آن تحت هیچ شرایطی خودرو روشن نمی شود و اگر روشن باشد خاموش می شود گاهی مواقع به دلیل گرفتن براده و روغن و گریس اطراف موتورباعث اختلال در ارسال سیگنال به (ECU) می شود که اگر آن را تمیز کنید می توان دوباره خودرو را در صورت سالم بودن سنسور روشن کرد ولی کد خطا در حافظه (ECU) می ماند در صورتی که عقربه دور شمار خودرو شلاق بزند و یا دچار حالت (CUT OFF) در دور های بالا شود سنسور را باید چک شود.
(CUT OFF) به حالتی از موتور می گویند که در خودرو های انژکتوری و در افزایش دور موتور بیش از اندازه و یا در مواقعی که یهو یا آنی پا را از روی پدال گاز برداریم باعث قطع موقت سوخت می شود که باعث عدم خرابی موتور و کاهش مصرف سوخت و کاهش سریع دور موتور می گردد که این قطع جریان در مدت زمان خیلی کم صورت می گیرد.
نکته: در خودروهای کاربراتوری از یک قطعه که دارای دو عدد سیم بود که یکی از سیم ها به IGN سوییچ و دیگری به پایه منفی کویل متصل میشد استفاده میشد.
عیوب ناشی از سنسور دور موتور
بالا و پایین رفتن دور موتور در اثر کثیفی قسمت رسانا
روشن نشدن خودرو در صورت تغییر فاصله نوک سنسور با فلایویل یا شل شدن پیچ ان
تغییر دور ارام یا کات اف (Cut Off) مثلا از ۵۵۰۰ به ۴۸۰۰
روشن نشدن خودرو در نوع ساژم
بدکار کردن موتور در دور ارام
کپ کردن بی موقع مثلا در دور ۳۵۰۰ و شلاق خوردن خودرو

۳- سنسور اکسیژن:

دارای دو نوع است تک سیم و یا یک سوکت چهار سیم است. مدل تک سیم در پراید مدل کیا استفاده می شود که بدون گرمکن می باشد. مدل سوکت دار در اکثر خودرو های جدید بدلیل دارا بودن گرمکن و دقت بالا استفاده می شود و فقط دارای پایه کوتاه و پایه بلند است و نوع سوکت آنها فرق دارد.
وظایف سنسور اکسیژن:
سنسور اکسیژن مقدار اکسیژن در گازهای خروجی را سنجیده و آنرا تبدیل به ولتاژ و اطلاعات را به (ECU) میدهد این سنسور اولا نسبت سوخت و هوا را سنجیده و نسبت را تصحیح می کند و ثانیا تعدیل غنی و رقیق بودن سوخت و هوا را انجام می دهد.
جایگاه سنسور اکسیژن:
در روی اگزوز در قبل از کاتالیست و در بعضی خودروها که دو سنسور اکسیژن دارند یکی در قبل از کاتالیست وبعد از آن قرار دارد.
ساختار سنسور اکسیژن:
از بدنه سرامیکی (چینی) و الکترودهایی از جنس پلاتینیوم و غلاف آن از جنس دی اکسید زیر کونیم و دارای یک المنت گرم شونده می باشد که دمای سنسور را تا ۳۰۰ الی ۸۰۰ درجه سانتی گراد می رساند.
شرح کار سنسور اکسیژن:
این سنسور حساس به تغییرات مقدار اکسیژن دارد و نوک سنسور داخل لوله اگزوز است که با مقدار اکسیژن موجود در اگزوز ایجاد واکنش کرده و تولید سیگنال و آن را به (ECU) ارسال تا مقدار سوخت و هوا را تصحیح کند بصورتی که اگر میزان اکسیژن در اگزوز کم باشد سوخت غنی است و با ارسال سیگنال با ولتاژ کم سوخت را کم می کند و اگر میزان اکسیژن در اگزوز زیاد باشد سوخت رقیق است و با ارسال سیگنال با ولتاژ زیاد سوخت را زیاد می کند.
عیب یابی سنسور اکسیژن:
خرابی سنسور مصرف سوخت را بالا می برد. گرمکن سنسور اکسیژن در دمای ۲۴ درجه سانتی گراد حدود ۴ اهم است (دو سیم سفید رنگ)
از پایه های ۳و۴ دو سیم اتصال و سوکت را جا بزنید دو سیم را به ولت متر متصل کرده و مقدار ولتاژ بین ۰ تا ۹/۰ ولت باید متغییر باشد.
نکته! این که اگر المنت سوخته باشد خام سوزی و نسبت صحیح سوخت و هوا تنظیم نمی شود چون فعالیت دقیق سنسور در دمای ۳۰۰ تا ۸۰۰ درجه سانتی گراد است.
نکته مهم اینکه سنسور اکسیژن دارای مواد رادیو اکتیو بوده که در تشخیص گاز های موجود در اگزوز تاثیر بسزایی دارد که در هنگام تعمیرات باید دقت شود که از تماس نوک سنسور با بدن مخصوصا در زمانی که آن نو است جلوگیری کنید این اثر به مرور زمان در مدت تقریبا یک سال از بین و یا کاهش میابد.
خودرو هایی که دارای سنسور اکسیژن هستند نیاز به تنظیم موتور ندارند.
سوختن سنسور اکسیژن معمولا در زمستان اتفاق می افتد که بدلیل سردی هوا و یا ریختن آب بر روی آن موجب شکستن سرامیک سنسور شده که باعث اتصال برق سنسور و یا سیگنال بصورت خطا ارسال می شود.
برای تعویض سنسور اکسیژن ابتدا چند قطره روغن ترمز ریخته تا زنگ آن بدلیل حرارت توام باز شود بعد اقدام به آچار انداختن و باز کردن سنسور نمایید.

۴- سنسور دمای آب (WTS=WATER TEMPERATURE SENSOR)یا (CTS)
سنسور دمای آب از نوع (NTC) بوده(یعنی مقاومت متغیر با ضریب حرارتی منفی) و داخل آن دو عدد سنسور مقاومتی طراحی شده که یکی از آنها برای ارسال سیگنال به ECU و دیگری به پشت آمپر آب میرود.(در خودروی پراید دو تا سنسور جداگانه طراحی شده است)
سنسور دمای آب کار های زیر را انجام می دهد:
ایجاد حالت ساسات در حالت سرد بودن خودرو
تنظیم زمان پاشش و آوانس جرقه در موقع گرم شدن خودرو
در بعضی از مدل ها فن سیستم خنک کننده را فعال می کند
انتقال دمای آب به پشت آمپر آب
تامین سوخت بیشتر برای حالت ساسات خودرو سریع تر روشن شود
با بالا رفتن دمای موتور و گرم شدن خودرو دور موتور را کاهش تا به دور نرمال برسد
محل قرارگیری سنسور دمای آب معمولا در اکثر خودرو ها در روی محفظه ترموستات است.

شرح کار سنسور دمای آب (WTC):
با ارسال دمای آب به ECU و با توجه به دمای موتور یا مایع خنک کننده نسبت سوخت و هوا را تصحیح و حالت هایی مثل ساسات را بوجود می آورد برای بهتر روشن شدن خودرو به کمک سنسور دور آرام می شتابد و در بعضی از مدل ها سیستم یونیت فن را و آمپر آب روی پنل را نیز فعال می کند.
عیب یابی سنسور دمای آب (WTC):
در صورت خرابی اگر سنسور دمای زیاد را گزارش کند خودرو در هوای سرد روشن نمی شود.
در صورت خرابی اگر سنسور دمای پایین را گزارش کند خودرو به راحتی روشن می شود ولی بعد از گرم شدن خودرو بد کار میکند چون گزارش دمای پایین باعث قرار گیری بیشتر در حالت ساسات بوده و در موقع گرم بودن خودرو باعث خام سوزی و مصرف بیشتر سوخت می شود و در نتیجه موتور بد کار می کند و دوده سیاه در اطراف شمع را می گیرد.
روش تست اهمی سنسور دمای آب (WTC):
سنسور را از خودرو خارج و اهم متر را به دوسر آن متصل و سنسور را در ظرف آب گرمی می گذاریم و با دماسنج دمای آب را مشخص کنیم.
سنسور را خارج و آن را در دست گرفته تا دمای آن با دمای بدن مان یکی شود در این صورت دمای ۴۰ درجه سانتی گراد ، مقاومت تقریبی ۱٫۱۵ کیلو اهم را نشان می دهد.
در حالت سرد بودن مقاومت در سنسور نسبت به حالت گرم بودن بیشتر است.
در هنگام چک کردن خودرو با دستگاه دیاگ اگر میزان دما را ۴۰- نشان داد سنسور خراب است.
نکته هایی در مورد سنسور دمای آب (WTC):
دمای آب موتور در حالت دور آرام خودرو های فن دار در حیطه دمای فشنگی فن است.
اگر در هوای سرد خودرو روشن نشد و فشنگی آب سالم بود به سراغ استپر موتور بروید.
سنسور کمکی سنسور دمای آب (WTC) سنسور دمای هوا (ATC) است.
سنسور دمای آب (WTC) در خودرو های کاربراتوری کار یک سوئیچ را انجام میدهد یعنی جریان را قطع یا وصل میکند ولی در خودرو های انژکتوری بصورت یک رئوستا یامقاومت متغییر نسبت به دما است .
در خودرو های پژو و سمند وقتی که حرارت بالای ۱۱۰ درجه برود لامپ استپ روشن میشود که نشان از دمای بالای موتور دارد.
در دمای بالای موتور موقعی که خودرو گرم است ECU بهتر می تواند میزان پاشش را کاهش دهد همچنان سوخت بهینه و احتراق را کاملتر می کند.
در خودرو های ۴۰۵ و پارس و سمند سه عدد سنسور آب (WTC) وجود دارد:
۱- رنگ قهوه ای برای کنترل یونیت فن که دارای دو سیم است.
۲- رنگ سبز برای ECU موتور که دارای دو سیم است.
۳- رنگ آبی برای پشت آمپر که دارای یک سیم است.
سنسور دمای آب پراید نوک مشکی و کانکتور سبز است.
در خودرو های RD و پیکان سنسور دمای آب به رنگ آبی است که دارای سه سیم است دو سیم اول برای ECU گزارش و سیم سوم برای پشت آمپر اطلاع رسانی می کند.

۵- پتانسیومتر دریچه گاز:
این سنسور سرویس خاصی ندارد و کمکی سنسور مپ (MAP) است. این قطعه موقعیت دریچه گاز را به ولتاژ تبدیل کرده و به (ECU) ارسال می کند و (ECU) طبق معلومات و اطلاعات دیگر جرم سوخت ارسالی را کنترل می کند.
اطلاعات ارسالی از پتانسیومتر در موارد ذیل بکار می رود:
حالت های بسته بودن دریچه گاز یا دور آرام و نیمه باز بودن و باز بودن کامل دریچه گاز
وضعیت های مختلف از قبیل افزایش شتاب و قطع پاشش سوخت را مشخص می کند.
محل قرار گیری سنسور دریچه گاز:
در روی دریچه گازنصب که از یک طرف دریچه گاز به سیم و از طرف دیگر داخل سنسور وارد می شود.
این سنسور عنصری مقاومتی است که مقاومت آن وابسته به یک حرکت مکانیکی است.
وظایف سنسور دریچه گاز:
در حالت روشن ازطرف (ECU) ولتاژ ۵ ولت مثبت به پایه ۱ و ولتاژ منفی به پایه ۳ متصل میگردد که در حالت دور آرام ولتاژ ارسالی صفر است در نتیجه (ECU) تشخیص می دهد دریچه گاز کاملا بسته است و مدار دور آرام را فعال می کند و در زمان گاز دادن به خودرو ولتاژی از بین ۰ تا ۵ ولت با توجه به گاز دادن خودرو ارسال تا (ECU) حجم هوای ورودی را محاسبه نموده و میزان پاشش را تنظیم می کند و خروجی این سنسور به دو صورت سیگنال دور هرزگرد یا آرام(IPLE) و سیگنال دور قدرت موتور (PSW) به (ECU) ارسال می گردد.
روش های عیب یابی پتانسیومتر دریچه گاز:
در صورت خرابی باعث قطع سوخت پاش و نوسان در دور های بالا می شود که ممکن است بخاطر کثیفی یا آب خورده گی سنسور باشد.
در صورت خرابی و سرد بودن خودرو دور موتور تا حد نرمال و در موقع گرم شدن خودرو دور موتور تا حالت (CAT OFF) بالا می رود. دو روش کلی برای تست سالم بودن این حسگر وجود دارد که عبارتند از تست اهمی و تست ولتاژی.
تست اهمی پتانسیومتر:
دستگاه مولتی تستر را در وضعیت اهم متر قرار داده و دو سر پروپ را به دو پایه بیرونی وصل میکنیم باید مقاومتی حدود ۴ اهم را نمایش دهد حال با دست اهرم گاز را بچرخانید مقاومت قطعه باید تغییر کند در غیر این صورت سنسور خراب است.
تست ولتاژی:
دستگاه مولتی متر را در وضعیت ولت متر قرارداده (DCمستقیم) و خودرو را روشن می کنیم دو سوزن را یکی به پایه ۱ و دیگری به پایه ۳ متصل می کنیم دو سر ولت متر را به دو سوزن وصل می کنیم و به خودرو گاز می دهیم ولتاژ باید ۵ ولت باشد و تغییر نکند سپس سوزن و پروپ ها را به تغذیه ۵ ولت (پایه ۱ ) و دیگری را به ارسال سیگنال (پایه ۲ ) وصل باید جریان بین ۰ تا ۵ ولت با چرخاندن دریچه گاز تغییر نماید.
نکات مهم در مورد پتانسیومتر دریچه گاز:
در بعضی خودروها به این سنسور حسگر می گویند نه پتانسیومتر.
حسگر دریچه گاز در بعضی خودروها قابل تنظیم است در صورتی که دریچه آن از تنظیم خارج شده باشد که در قسمت پارامتر های دستگاه دیاگ زاویه دریچه گاز باید صفر باشد در غیر این صورت با ابزار مخصوص باید دریچه را تنظیم کرد.

۶- سنسور دمای هوای ورودی یا IAT
سنسور دمای هوای ورودی یا IAT که مخفف Intake Air Temperature Sensor می باشد دمای هوای ورودی به موتور را بررسی می کند. کامپیوتر موتور یا ECU به این اطلاعات نیاز دارد تا بر اساس آن چگالی هوا را تخمین بزنید و بتواند نسبت بنزین و هوا را متعادل کند. از آنجایی هوای سرد چگالی بیشتری نسبت به هوای گرم دارد نیاز به بنزین بیشتری دارد تا نسبت آنها (بنزین و هوا) یکسان باقی بماند. این سنسور در خودروهای قبل از سال ۱۹۹۵ که مجهز به سیستم OBD-II نبودند ممکن است اسم هایی مانند ACT، VAT، MCT، MAT یا CTS داشته باشد.
چگونگی عملکردIAT:
سنسور IAT معمولا در منیفولد هوا یا دریچه گاز نصب می شود بنابراین نوک سنسور با هوای ورودی به منیفولد در تماس است. در موتورهایی که از سنسور) MAF سنجش حجم هوای ورودی) استفاده می کنند در سنسور) MAP سنجش فشار منیفولد) نیز یک سنسور دمای هوا جاسازی شده است. بعضی از موتورها ممکن است بیش از یک سنسور IAT داشته باشند . مثلا در موتورهای V6 و V8 که دو عدد منیفولد هوا دارند).
سنسور IAT یک نوع دستگاه ترمیستور (حرارت سنج) است به این معنا که مقاومت الکتریکی آن در واکنش با نوسانات دمایی تغییر می کند. از این نظر سنسور IAT مانند سنسور دمای آب عمل می کند. کامپیوتر موتور یک ولتاژ مرجع (معمولا ۵ ولت) به سنسور IAT میفرستد و سپس به سیگنال ولتاژی که از طرف این سنسور دریافت می کند توجه کرده و بر اساس آن دمای هوا را محاسبه می کند. این سیگنال ولتاژ برگشتی به ECU نسبت به تغییرات دمای هوا تغییر می کند. در خودروهای قبل از سال ۱۹۹۵ ممکن است سیگنال حاصل از سنسور دمای هوا برای فعال کردن انژکتور مخصوص استارت هوای سرد نیز استفاده شود.
عوامل خرابی سنسور IAT:
گاهی اوقات نفوذ احتراق ناقص به منیفولد هوا، کربن گرفتگی یا روغنی شدن منیفولد هوا می تواند باعث آغشته شدن نوک سنسور IAT شود که باعث می شود واکنش آن نسبت به تغییرات ناگهانی دما کند شود. حرارت و عمر زیاد از عوامل دیگری هستند که باعث تاخیر واکنش این سنسور یا حتی از کار افتادن کامل آن می شوند. اتصال الکتریکی ضعیف در سنسور نیز خود عامل دیگری در ایجاد مشکل برای سنسور IAT است. خورده شدن یا شل شدن سوکت سنسور یا آسیب دیدن سیمکشی از سنسور تا ECU در ولتاژ خروجی سنسور IAT تاثیر می گذارد.
علائم خرابی سنسور IAT:
اگر سنسور IAT اطلاعات را درست و دقیق نخواند ممکن است ECU اینطور فکر کند که دمای هوا گرمتر یا سردتر از آنچه واقعا هست باشد و بنابراین در محاسبات نسبت بنزین و هوا دچار اشتباه شود. نتیجه آن پیدایش سوخت غنی یا فقیر در موتور است که مشکلاتی از قبیل کارکرد بد موتور هنگام سرد بودن هوا و دور آیدل، لگد زدن یا کله کردن موتور هنگام شتابگیری در حالتی که موتور سرد باشد و ریپ زدن موتور هنگام گرم بودن آن. اختلال در عملکرد سیستم کنترل گازهای آلاینده نیز از دیگر تاثیرات منفی معیوب بودن سنسور IAT است.
تشخیص معیوب بودن سنسور IAT
روش سریع برای چک کردن وضعیت سنسور IAT استفاده از دستگاه دیاگ برای مقایسه کردن اعداد خروجی آن با اعداد خروجی سنسور دمای آب (هنگام گرم بودن موتور) است. دمایی که یک سنسور IAT سالم گزارش می کند معمولا چند درجه خنک تر از خروجی سنسور دمای آب است.
همچنین می توان مقاومت سنسور IAT را با استفاده از اهم متر تست کرد. کافیست سنسور را از جای خود در بیاورید و دو سر اهم متر را به پین های سنسور یا به سوکت آن متصل کنید تا مقاومت آن را بسنجید. توجه داشته باشید موقع سرد بودن سنسور باید این کار را انجام دهید. سپس با استفاده از سشوار هوای گرم را به نوک سنسور بفرستید (هرگز از مشعل پروپان استفاده نکنید) و مجددا مقاومت آن را چک کنید. توجه کنید که با بالا رفتن دما باید مقاومت سنسور تغییر کند. اگر با بالا رفتن دما تغییری در مقاومت سنسور ایجاد نشود به معیوب بودن سنسور بوده و باید آن را تعویض کنید. با بالا رفتن دما، اگر سنسور از نوع حرارت سنج منفی باشد باید به تدریج مقاومت آن کاهش یابد و اگر از نوع حرارت سنج مثبت باشد باید به تدریج مقاومت آن بالا رود. اگر ناگهان سنسور مقاومت را بی نهایت نشان دهد یا مقاومت ناچیز و صفر باشد یعنی سنسور خراب است.

۷- سنسور ضربه (KNOCK SENSOR):
یک نوع سنسور پیزو الکتریک است (ضربه را تبدیل به تولید برق می کند) که داخل دو قاب مرتعش چدنی قرار دارد. سنسور ضربه دو نوع است یکی دو سیم و دیگری سه سیم است که در صورت سه سیم بودن سیم سوم مربوط به پارازیت گیر (غلاف شیلد) است که معمولا سیم آن مثل کابل آنتن تلویزیون رنگی است و به رنگ سفید و مشکی است. سنسور ضربه بدون سنسور کمکی است.
محل قرار گیری سنسور ضربه (KNOCK):
در موتور های چهار سیلندر در صورتی که یک سنسور باشد بین سیلندر ۲ و ۳ قرار دارد و در صورتی که دو سنسور داشته باشد بین سیلندر های ۱و۲ وبین ۳ و۴ می باشد و در موتور های شش سیلندر (V) شکل یا خورجینی معمولا دو عدد است یکی آن طرف بلوکه سیلندر و یکی این طرف بلوکه برای بدست آوردن ارتعاشات هر دو طرف موتور.
کار سنسور این است که ضربات ناشی از خود سوزی (احتراق زود رس) را که کوبش ایجاد می کند به (ECU) گزارش و (ECU) با ریتارد کردن جرقه ضربات حاصله را از بین می برد.
برای بر طرف کردن خطا های سنسور ضربه پیچ سنسور را فقط حدودا ۲/۲ کیلو گرم متر باید محکم کرد چون شل بودن آن باعث لقی سنسور و ارسال سیگنال خطا به (ECU) و روشن ماندن چراغ عیب یاب می شود و سفت بودن بیش از اندازه آن باعث سری شدن دو قاب مرتعش می شود.
عیب یابی سنسور ضربه (KNOCK SENSOR):
در صورت خرابی این سنسور موتور با لرزش کار میکند و دمای آب نیز بالا می رود. بدلیل ساختار داخلی این قطعه تست اهمی ندارد.
در خودرو های جدید برای تفکیک ضربات حاصل از خود سوزی موتور و ضربات حاصل از لرزش خودرو در حین راننده گی سنسوری با همین کیفیت به نام سنسور شتاب روی بدنه خودرو نصب است.
تغییراتی که در هنگام رانندگی در جاده های ناهموار در دور موتور ایجاد می شود ممکن است به عنوان احتراق ناقص در سیلندر ها گزارش شوند تفاوت میان تغییرات دور موتور به دلیل ناهمواریهای جاده و احتراق ناقص توسط سنسور شتاب گزارش می شود و شتاب سنج در شرایط ناهموار جاده موقتا عملکرد سنسور ضربه را غیر فعال می کند.

۹- سنسور سرعت (کیلومتر شمار VSS):
سنسور سرعت یکی از سنسورهای مهم در خودرو است که خرابی آن باعث عدم کارکرد و نمایش میزان سرعت خودرو در پشت آمپر می شود که مکان آن هم در قسمتی از گیربکس می باشد حال به علائم خرابی آن خواهیم پرداخت.
این سنسور درست بر روی دنده کیلومتر قرار گرفته و سرعت وسیله نقلیه را به ECU اطلاع میدهد.
وظایف سنسور سرعت:
۱- مشخص کردن سرعت وسیله نقلیه
۲- تثبیت کردن دور آرام موتور در هنگام حرکت خودرو
۳- بهینه کردن شتاب خودرو
۴- کاهش دادن نوسانات موتور
این سنسور از اثر هال بهره برده (Hall effect) و با دریافت ولتاژ ۱۲+ و گردش پینیون درگیر با دنده کیلومتر خودرو در هر متر ۵ ایمپالیس و در هر دور چرخش موتور ۸ ایمپالیس به ECU ارسال میکند و ECU با توجه به اطلاعات دریافتی موارد زیر را انجام میدهد:
۱- سرعت وسیله نقلیه را مشخص کرده و به نمایش دهنده ها ارسال میکند.
۲- دور آرام موتور را در هنگام تغییر وضعیت حرکت خودرو تثبیت کرده و نوسانات موتور را کاهش میدهد.
۳- شتاب خودرو را بهینه میکند.
۴- نسبت دنده چرخ دنده درگیر را مشخص میکند.
عیوب ناشی از خرابی این سنسور
موقع ترمز ناگهانی و یا روی دست انداز ها خودرو تمایل به خاموش شدن دارد.
در سربالایی ها و در هنگام دنده معکوس دادن خودرو ریپ میزند و کله میکند.
خودرو در دنده ۲ کله میکند.
عقربه کیلومتر شمار شلاق زده و از یک حد بالاتر نمیرود.
نکته: این عیب ها در صورت خوردگی دنده کیلومتر نیز پیش می آید.
نکته: در پیکان سنسور دارای سوراخی است که باید آنرا با چسب پوشاند تا آب وارد آن نشود.

۱۱- سنسور موقعیت میل سوپاپ cmp یا camshft position sensor) )
سنسور موقعیت میل سوپاپ وظیفه دارد که موقعیت سیلندر ۱ را اندازه گیری کرده و به واحد کنترل الکترونیکی ارسال میکند.تا ترتیب پاشش سوخت مشخص شود.
وظایف سنسور میل سوپاپ:
تفکیک موقعیت سیلندر یک در نقطه مرگ بالا نسبت به موقعیت اعلام شده توسط سنسور دور موتور
کوئل و انژکتور ها را کنترل تا در مد ترتیبی عمل کنند
مقدار آوانس جرقه را برای جلوگیری از پدیده ضربه یا کوبش کنترل می کند
شناسایی سیلندر ها برای جرقه و پاشش در مرحله های مختلف
احتراق ناقص را مشخص می کند
محل قرار گیری سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور در قسمت انتهای میل سوپاپ و در مقابل یک زائده دایره ای شکل قراردارد ( که این زائده ۱۸۰ درجه برجسته و ۱۸۰ درجه تو رفته)
ساختار داخلی سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور شامل یک المنت سنسو رهال و یک قطعه نیمه هادی می باشد که جریان ار آن عبور می کند.
شرح کار سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور با اثر الکتریکی مغناطیسی هال کار می کند بدین ترتیب که جریان در داخل این سنسور توسط یک میدان مغناطیسی منحرف می شود و ولتاژ دو سر سنسور تغییر و باعث ایجاد پالس های مربعی شکل می گردد هر گاه بر آمده گی انتهای میل سوپاپ از جلوی این سنسور عبور کند به علت ولتاژ منفی سطح فاز میدان تغییر کرده و سیگنال ارسال شده به (ECU) صفر می شود در زمانی که بر آمده گی میل سوپاپ روبروی سنسور قرارندارد سیگنال ارسالی ۱۲ ولت مثبت می باشد.
عیب یابی سنسور موقعیت میل سوپاپ: در صورت خرابی این سنسور ، خودرو ریتارد کار می کند لازم به ذکر است که این سنسور در خودرو های با انژکتور ترتیبی استفاده می شود در صورت خرابی این سنسور پاشش سوخت از حالت ترتیبی به حالت پاشش سوخت نیمه ترتیبی تبدیل می شود و مصرف سوخت بالا می رود
این سنسور در خودرو های پارس ELX و سمند سریر و زانتیا و پژو ۲۰۶ تیپ ۵ و۶ و پراید مدل S2000 استفاده شده است.

مطالب پرطرفدار

معرفی انواع سنسورهای خودرو بهمراه کارکرد هر یک (همراه با تصاویر)

مقدمه:
چنانچه شما هم علاقمند به آشنایی با انواع سنسورهای خودرو هستید پیشنهاد می کنیم این مطلب را تا انتها دنبال نمایید و با مهمترین سنسورهای خودرو ها آشنا شوید و همچنین نوع عملکرد آنها را یاد بگیرید.

معرفی مهمترین سنسورهای خودرو:
سنسور فشار داخل مانیفولد یا MAP
سنسور دور موتور یا RPM
سنسور دریچه گاز یا TPS
سنسور دمای آب یا خنک کننده موتور یا CTS
سنسور دمای هوای ورود یا ATS
سنسور اکسیژن
سنسور ضربه
استپر موتور
سنسور سرعت
سنسور جریان هوا یا MAF
سنسور موقعیت میل سوپاپ
سنسور ناک

۱- سنسور MAP :

۲- سنسور دور موتور یا TDC یا ESS یا RPM

۳- سنسور اکسیژن:

وظایف سنسور میل سوپاپ:
تفکیک موقعیت سیلندر یک در نقطه مرگ بالا نسبت به موقعیت اعلام شده توسط سنسور دور موتور
کوئل و انژکتور ها را کنترل می کند تا در مد ترتیبی عمل کنند
مقدار آوانس جرقه را برای جلوگیری از پدیده ضربه یا کوبش کنترل می کند
شناسایی سیلندر ها برای جرقه و پاشش در مرحله های مختلف
احتراق ناقص را مشخص می کند

محل قرار گیری سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور در قسمت انتهای میل سوپاپ و در مقابل یک زائده دایره ای شکل قراردارد ( که این زائده ۱۸۰ درجه برجسته و ۱۸۰ درجه تو رفته)
ساختار داخلی سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور شامل یک المنت سنسو رهال و یک قطعه نیمه هادی می باشد که جریان ار آن عبور می کند.
شرح کار سنسور موقعیت میل سوپاپ:
این سنسور با اثر الکتریکی مغناطیسی هال کار می کند بدین ترتیب که جریان در داخل این سنسور توسط یک میدان مغناطیسی منحرف می شود و ولتاژ دو سر سنسور تغییر و باعث ایجاد پالس های مربعی شکل می گردد هر گاه بر آمده گی انتهای میل سوپاپ از جلوی این سنسور عبور کند به علت ولتاژ منفی سطح فاز میدان تغییر کرده و سیگنال ارسال شده به (ECU) صفر می شود در زمانی که بر آمده گی میل سوپاپ روبروی سنسور قرارندارد سیگنال ارسالی ۱۲ ولت مثبت می باشد.
عیب یابی سنسور موقعیت میل سوپاپ: در صورت خرابی این سنسور ، خودرو ریتارد کار می کند لازم به ذکر است که این سنسور در خودرو های با انژکتور ترتیبی استفاده می شود در صورت خرابی این سنسور پاشش سوخت از حالت ترتیبی به حالت پاشش سوخت نیمه ترتیبی تبدیل می شود و مصرف سوخت بالا می رود
این سنسور در خودرو های پارس ELX و سمند سریر و زانتیا و پژو ۲۰۶ تیپ ۵ و۶ و پراید مدل S2000 استفاده شده است.

۱۲-سنسور ناک (ks یا knock sensor)
وظیفه دارد که میزان ناک یا کوبش در زمان احتراق ناقص اندازه گیری کند. و ecu اوانس جرقه را کاهش و به سمت ریتارد میبرد ضمن این کار غلظت سوخت افزایش یافته تا کوبش متوقف شود.

سنسور ناک یا ضربه

علیرضا ابن علی

۹۸/۱۲/۲۹

هنرستان ایساکو

آشنایی با انواع سنسورها و عملگرهای خودرو به همراه عیب یابی